Hoe staat Nederland er écht voor met de klimaattransitie?
Het gaat de goede kant op met de energietransitie. Maar we zijn er nog lang niet, zegt Olof van der Gaag, voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Een zonnig gesprek over duurzame elektriciteit, warmte en mobiliteit.
Hoe staat Nederland ervoor met de duurzame ambities?
"Green Energy Day, de dag dat alle duurzaam opgewekte energie voor dat jaar verbruikt is, viel dit jaar op 21 februari. Dat is vijf dagen later dan vorig jaar. Er zit dus beweging in de transitie van fossiele naar duurzame brandstoffen. Maar als je Green Energy Day in 2050 op oudejaarsdag wilt vieren, moet het jaarlijks twaalf dagen opschuiven. Voor elektriciteit bereikten we in maart een mooie mijlpaal. Toen kwam een week lang meer dan de helft van alle stroom uit duurzame bronnen. Ook de snelle groei van de NVDE, in een paar jaar van nul naar 6000 ondernemers, laat de urgentie zien en de snelheid waarmee bedrijven nu instappen bij de energietransitie."
Hoe verklaar je de verbeteringen?
"De Nederlandse politiek heeft lang zitten prutsen, maar met het klimaatakkoord van 2013 en het energieakkoord van 2018 kwam daarin verandering. Inmiddels zijn we Europees kampioen zonnepanelen. We hebben niet de meeste zonuren, maar wel de meeste zonnepanelen per hoofd van de bevolking. Windparken op zee kunnen tegenwoordig zonder subsidie worden gebouwd. Dat zet zoden aan de dijk want zo’n windpark levert stroom voor 1 miljoen huishoudens. En turbines voor wind op land zijn steeds efficiënter, dus met minder ruimtebeslag meer opbrengst."
Is het echt allemaal zo rooskleurig?
"Nee, zeker niet. Elektriciteit betreft maar 20 procent van ons totale energieverbruik. Warmteopwekking voor huishoudens en industrie beslaat ongeveer de helft en brandstof voor vervoer zo’n 30 procent. De warmtetransitie en het verduurzamen van mobiliteit vormen de grootste component van de energiemix, en juist dat gaat nog uiterst traag. Aardwarmte staat bijvoorbeeld nog in de kinderschoenen. Op twee kilometer diepte is de aarde 70 graden. Daarmee kun je echt wel een huiskamer op 19 graden krijgen. Om stappen te zetten is schaalgrootte nodig. En een actieve overheid, want organische groei gaat te langzaam, daar kunnen we niet op wachten."
Hoe kunnen we versnellen? Wie is daarbij aan zet?
"Gemeenten zijn de bepalende schakel. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van veel projecten, zoals het aanleggen van warmtenetten, plaatsen van laadpalen en aanwijzen van locaties voor zonneweides en windmolens. Een groot issue is de beschikbaarheid van personeel. Er is een tekort van 100.000 vakmensen. Daarnaast moeten we projecten beter organiseren. Een warmtenet aanleggen kan binnen twee jaar. Daar gaat nu nog acht jaar aan praten en procedures vooraf. Door de vraag te bundelen kunnen aanbieders slim en efficiënt werken. Bijvoorbeeld in hele straten tegelijk zonnepanelen plaatsen of muren isoleren. Op regionale schaal geeft het Nationaal Programma RES gemeenten goede ondersteuning met kennis en capaciteit voor de opwekking van duurzame elektriciteit. Dat succes van regionale samenwerking moeten we verbreden naar warmte en mobiliteit."
Wat is er nodig voor een haalbare businesscase?
"De financiële randvoorwaarden zijn nog nooit zo goed geweest. Er zijn subsidies en het kan rendabel. De garantieregeling SDE++, die bedrijven die in duurzaamheid investeren zekerheid geeft, is dit jaar verhoogd van 5 naar 13 miljard euro. En hoe wrang het ook is, de hoge gasprijzen helpen mee. Ook de elektrificatie van de industrie is een grote prioriteit. Veel industriële processen zijn te verduurzamen met warmtepompen en groene waterstof. Met de verhoging van het SDE++-budget maken dit soort projecten meer kans. Daar liggen ook goede mogelijkheden voor energiebesparing. "
Al met al dus een zonnig beeld?
"Dit is een heel mooie tijd om aan de energietransitie te werken. Heel veel dingen staan nu namelijk écht in de startblokken."
Denk jij dat we de juiste koers met het juiste tempo varen als het gaat over de klimaattransitie? Praat mee!
