Rotterdam brengt gebiedsontwikkelingen in kaart

Het cluster Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam heeft de ruimtelijke plannen voor Delfshaven in kaart gebracht. Letterlijk en figuurlijk. De plattegrond laat in één oogopslag zien waar de ambities, maar ook de grote vraagstukken liggen. De kaart is het resultaat van een nieuwe methodiek. De gemeentelijke dienst ontwikkelde het instrument in nauwe samenwerking met APPM en stedenbouwkundig bureau Ziegler Branderhorst.

Behalve dat ‘de kaart van het gebied’ overzicht biedt, nodigt de kaart vooral uit om mee te denken over nieuwe ontwikkelingen. En dat werkt. Lisette Nijs, gemeentelijk accountmanager van Delfshaven, heeft de primeur. De vooruitgeschoven kracht van Stadsontwikkeling is overtuigd van het potentieel van de kaart. “Normaal ga ik papierloos op pad en heb ik alle stukken digitaal tot mijn beschikking, maar deze plattegrond van Delfshaven en omgeving draag ik altijd bij me.” Het is vooral de zeggingskracht van de kaart, die Nijs aanspreekt. “De plattegrond heeft een prettige vormgeving met duidelijke iconen en is vooral prikkelend. Mensen laten hun ideeën al vlot de vrije loop. Ook bij discussies binnen de gemeente speelde het geografische aspect een belangrijke rol. Het zorgt elke keer weer voor een open dialoog.”

Ambities
‍Die analyse doet Aldo Dorsman glunderen. De strateeg bij Stadsontwikkeling is initiator en daarmee de geestelijk vader van de kaart. “Ik was op zoek naar een instrument waarmee we zowel intern als extern kunnen uitleggen wat we doen, waarom we dat doen en wat onze ambities zijn. De credits voor het idee van de kaart gaan overigens niet naar mij. Het is een coproductie, die gaandeweg het proces is ontstaan. Achteraf blijken de plattegrond, de hoofdopgaven en de concrete stappen op de korte termijn de ideale onderlegger voor de vraag: hoe komen we van ‘nu’ naar ‘straks’?” Nijs beaamt dat. “De kaart is een prachtige ‘praatplaat’, kleurrijk en uitnodigend. Het trekt de aandacht, vanwege de beweging die er in zit in ruimte en in tijd. Ontwikkelingen zijn niet vastomlijnd, zodat er nog gelegenheid is om er richting of invulling aan te geven. Feitelijk vormt de kaart een startpunt, zoals Ivar Branderhorst het formuleert. De kaart wordt in Delfshaven niet gezien als iets dat van bovenaf is opgelegd. De bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties voelen zich gehoord over hún wijk.”

Menselijke maat
‍Volgens APPMer Viola Salemans ligt daar de kracht van het nieuwe concept. “Het laat de grotere ruimtelijke bewegingen in de stad zien, maar dan wel specifiek gericht op de eigen buurt. Zo blijft de menselijke maat herkenbaar en durven mensen mee te denken.” Voor collega Miran Wiersema is de gezamenlijke taal bij de totstandkoming van de kaart een belangrijke succesfactor. “Wat moet de kaart vertellen om stedelijke doelen en gebiedswensen te verbinden? Wie is de eigenaar of beheerder van de kaart? Het gebied zelf, het cluster Stadsontwikkeling als initiator of meerdere clusters binnen de gemeente samen? ” En dat is precies de reden dat Dorsman er een externe partij bij wilde hebben. “We werken hier in een toren vol met mensen, die allemaal de beste in hun vak zijn. Dat is fantastisch, maar er schuilt wel het gevaar in dat een integrale benadering niet altijd automatisch tot stand komt. Bij APPM herkennen ze de problematiek van dergelijke processen en weten ze de spelers te activeren om met elkaar tot nieuwe inzichten te komen. Niet door het als een dogma te brengen, maar door met betrokkenen open de dialoog aan te gaan. Uiteindelijk is de ‘kaart van het gebied’ zo ook ontstaan.“

Staat van de stad
‍De vergaderkamer op de achttiende etage van het Rotterdamse stadskantoor biedt een mooi uitzicht over de stad, met de Erasmusbrug als iconische blikvanger. Een symbolisch beeld van verbinding, vindt Dorsman. Want hoewel Delfshaven het nieuwe instrument nog maar net in de praktijk test, is de kaart inmiddels ook voor andere gebieden in ontwikkeling. “Uiteindelijk willen we al die kaarten aan elkaar koppelen, zodat er een totaalbeeld komt van ‘de actuele staat van de stad’. Er gaan geluiden op dat andere clusters ook voor dit principe kiezen.”

Salemans is daar enthousiast over. “De kracht schuilt in het opknippen in behapbare delen met een eigen identiteit. De visie op het Rotterdam van de toekomst wordt meestal verwoord en verbeeld in vergezichten. Mensen die in een deelgebied wonen en werken herkennen zich daar minder in.” Wiersema vult aan: “De kaart zet de stip op de horizon. De route er naartoe wordt met het gebied samen bepaald. Daar zit energie om ‘morgen daadwerkelijk stappen te zetten en aan de slag te gaan’. Benut die energie en zorg zo voor een slimme koppeling tussen stad en gebied. Dat maakt deze kaart tot de gids die de stad naar mooie bestemmingen kan leiden…”