Gebruik de slagkracht - Verduurzaming bedrijventerreinen

Vrijwel elke stad heeft ze: bedrijventerreinen met ondernemingen van diverse pluimage. Kansrijke plekken voor verduurzaming en de energietransitie. Maar ook lastig vanwege het grote aantal gebruikers en eigenaren. En omdat we midden in een transitie zitten, zijn regelgeving en techniek soms nog niet zo ver. Geri Wijnen van VNO NCW Co-creatie en APPMer Suzanne Appelo kijken wat er wél kan om stappen te zetten in de verduurzaming van deze terreinen.

‍

Bedrijven gebruiken vaak grote hoeveelheden elektriciteit en aardgas. Wie dat weet om te zetten van fossiele naar duurzame energie levert een stevige bijdrage aan beperking van de CO2-uitstoot. Daarnaast gaat het om bescherming tegen water en hitte, stimuleren van een circulaire economie en zorgen dat het op de bedrijventerreinen groener en prettiger wordt voor de mensen die er werken. En dan liefst nog allemaal in samenhang en binnen de beperkte fysieke ruimte. Geri Wijnen, die als aanjager verduurzaming ondernemers bij elkaar brengt en begeleidt bij de (nood)zakelijke afwegingen: ‘Verduurzaming kost ruimte, tijd en geld. Het is de kunst om dat gezamenlijk op te pakken, met ondernemers onderling én met de overheid.’

‍

Ga er maar aanstaan

'Bovenop al die duurzame ambities kampen veel bedrijventerreinen ook nog eens met netcongestie’, zegt Suzanne Appelo. Zij ondersteunt als expert energiesystemen en netcongestie de gemeente Eindhoven bij de verduurzaming van bedrijventerreinen. ‘Door de overbelasting van het elektriciteitsnetwerk zijn extra aansluitingen vaak niet mogelijk, terwijl bedrijven juist behoefte hebben aan meer capaciteit. Om te kunnen groeien, om hun bedrijfsprocessen te verduurzamen en voor meer elektrisch vervoer. Vooral voor bestelbusjes en vrachtwagens is die overstap urgent, want in steeds meer binnensteden is emissieloos rijden vanaf 2025 een vereiste. Dat resulteert in een grote vraag naar laadcapaciteit op bedrijventerreinen.’

‍

Ga er maar aanstaan als ondernemer, die heus wel wil investeren in verduurzaming – vooral als dat de bedrijfsvoering ten goede komt – maar in eerste instantie gericht is op de primaire bedrijfsdoelen. ‘Bedrijven zien vaak door de bomen het bos niet meer’, zegt Geri. ‘Ze worden overspoeld met losse maatregelen: een energiescan, collectief zonnepanelen inkopen, laadpalen aanvragen. Maar worden bij plannen net zo hard weer teruggefloten vanwege netcongestie, tegenstrijdige richtlijnen vanuit verschillende overheidsdiensten en onvoorziene regeltjes die de voordelen weer teniet doen.’

‍

Wachten is geen optie

Gemeenten verwachten veel van bedrijventerreinen als onderdeel van hun duurzaamheidsambities. Door de concentratie van ondernemingen zijn er mogelijkheden voor collectieve investeringen, de veelal platte daken bieden ruimte voor zonnepanelen en met innovatieve oplossingen kun je piekbelasting verlagen en daarmee de netcongestie beperken. Maar nog lang niet altijd is de wet- en regelgeving klaar voor de overstap van een fossiele economie naar een duurzame economie.

‍

‘Toch is wachten geen optie’, zegt Suzanne. ‘We zitten in een transitie dus de oplossingen zijn nog niet uitgekristalliseerd. Je doet nieuwe dingen in een oude wereld. Toch moeten we nu al stappen zetten, ook als het pad nog niet geplaveid is. Om voorbereid te zijn op het moment dat iets wél mogelijk is. Want dan heeft het in één klap veel effect. Daarbij is het de kunst om mensen betrokken te houden.’

‍

Suzanne Appelo: ‘We zitten in een transitie dus de oplossingen zijn nog niet uitgekristalliseerd. Toch moeten we nu al stappen zetten, ook als het pad nog niet geplaveid is. En er is al genoeg te doen!’

‍

‍

Koffie met de buren als basis

Verduurzaming van bedrijventerreinen is per definitie een combinatie van publieke en private maatregelen. ‘Vanuit de gemeenten betekent dat duidelijk beleid en investeringen in de openbare ruimte’, zegt Suzanne. ‘Met meer interne samenwerking, want versnipperd en soms tegenstrijdig overheidsbeleid is funest voor ondernemers die willen investeren.’

‍

Tegelijkertijd is er behoefte aan een steviger organisatie van de bedrijven onderling. En daar schort het nog wel eens aan: op 80% van de bedrijventerreinen is nog geen enkele vorm van samenwerking. Geri: ‘Op terreinen met parkmanagement komen dingen makkelijker van de grond. Zeker als er ook mogelijkheden zijn voor financiering via een ondernemersfonds of een bedrijveninvesteringszone. Het opzetten van samenwerking is dus een belangrijke eerste stap. Dat hoeft niet meteen in een formele organisatie. Drink eens een kop koffie met de buren. Want het begint met een goed gesprek om elkaar beter te leren kennen.’

‍

Er is slagkracht, concluderen Suzanne en Geri. Hoewel er nog veel onduidelijkheid is, is de wil er om de eerste stappen te zetten. En dat is goed nieuws!

‍

Geri Wijnen: ‘Op 80% van de bedrijventerreinen is nog geen enkele vorm van samenwerking. Het begint met een goed gesprek om elkaar beter te leren kennen.’

‍

Casus #1: Collectieve energievoorziening op De Hurk

Een gebiedsgerichte aanpak voor bedrijventerrein De Hurk moet leiden tot een duurzame en toekomstbestendige werkomgeving. Belangrijk onderdeel is een collectieve energievoorziening. Hiermee kunnen ondernemers de bestaande infrastructuur beter benutten en zelfs met minder infrastructuur meer bereiken. Een gezamenlijke investering in batterijopslag helpt om de lokaal opgewekte energie zelf te gebruiken.

‍

Vooruitlopend op de beschikbaarheid van de benodigde contractvorm daarvoor – een groepstransportovereenkomst (GTO) – vindt op De Hurk al het nodige voorwerk plaats. Een onderzoek naar het energiegebruik van bedrijven en de nettopologie op het terrein geeft inzicht in mogelijkheden voor toepassing van deze groepsaansluitingen. Op basis daarvan wordt een startplan gemaakt voor de meest kansrijke clusters. Voor de langere termijn komt er een opschalingsplan voor het gehele bedrijventerrein.

‍

APPMer Suzanne Appelo is projectleider in opdracht van gemeente Eindhoven en werkt nauw samen met aanjager verduurzaming Geri Wijnen van VNO NCW Co-creatie: zo gaat de ontwikkeling van inhoud en de benodigde gebiedsorganisatie hand in hand.

‍

Casus #2: Obstakels wegnemen voor zon op dak

Zonnepanelen op de daken van bedrijfspanden zijn een goede manier voor lokale opwek van energie. Het gebeurt al incidenteel maar grootscheepse realisatie is niet eenvoudig. Op organisatorisch, juridisch en financieel gebied brengt het allerlei vragen met zich mee. Het vergt inspanning om bedrijven aan te jagen hierin te investeren. Maar als het lukt levert het veel op. Omdat bedrijven de lokaal opgewekte energie zoveel mogelijk zelf gebruiken, is dit een belangrijk element bij de verduurzaming van het bedrijventerrein.  

‍

APPMer Etienne Budde werkt als projectleider aan een plan om de obstakels weg te nemen en maakt voor bedrijven de benodigde stappen inzichtelijk. Maar daar blijft het niet bij. Om de daad bij het woord te voegen komt er een gemeentelijke ondersteuner die de bedrijven met raad én daad gaat helpen.

‍

Casus #3: Toekomstig energiesysteem Breda

Om het vestigingsklimaat voor bedrijven aantrekkelijk te houden, wil Breda nieuwe bedrijventerreinen realiseren en bestaande terreinen verduurzamen. Tegelijkertijd ligt er een opgave voor uitbreiding van het aantal woningen met 30%. Dit alles is alleen mogelijk als er voldoende energie beschikbaar is. Het vraagt om keuzes om de schaarse energie en de noodzakelijke nieuwe energie-infrastructuur in balans te brengen en duurzame economische groei mogelijk te maken. Zodat op het juiste moment voldoende energie beschikbaar is voor ondernemers en voor inwoners.

‍

Om grip te krijgen op de energievoorziening in Breda stelt de gemeente een energievisie op. Daarin worden alle opgaven in de gemeente en in de regio tegen elkaar en tegen de beschikbare energie afgewogen. Deze visie vormt de basis om ontwikkelingen op elkaar af te stemmen en mogelijk te maken. APPMer Bram Caris helpt de gemeente bij de visie op een toekomstgericht energiesysteem met oog voor de ontwikkelingen in de stad.

‍

Casus #4: Laadinfrastructuur delen op bedrijventerreinen

Rijksoverheid, provincies, gemeenten, netbeheerders en marktpartijen werken aan de Nationale Agenda Laadinfra (NAL) Deze agenda gaat niet alleen over personenvervoer, maar ook over de transitie naar elektrisch vervoer in de logistiek. Dit kent specifieke uitdagingen omdat vrachtwagens een grotere batterij nodig hebben, vaak tegelijkertijd stil staan en weinig tijd hebben om te laden. Die piekbelasting vraagt dus om stevige laadinfrastructuur op bedrijventerreinen, terwijl juist daar nu al vaak sprake is van netcongestie en er wachtlijsten zijn voor nieuwe aansluitingen.

‍

APPMer Frank ten Wolde is onderzoeksmanager NAL Logistiek, de werkgroep die hiervoor oplossingen zoekt. Hij haalt vragen op bij de logistieke sector en de decentrale overheden, vertaalt deze naar onderzoeksvoorstellen en begeleidt de onderzoeken. Bijvoorbeeld het onderzoek naar de kansen van ‘laden bij de buren’. Met dit systeem hoeft niet elk bedrijf individueel laadinfra aan te schaffen met grote consequenties voor het energienetwerk. Door het delen van laadinfra kunnen logistieke ondernemers eerder de overstap maken naar elektrische vrachtwagens.

‍

Casus #5: Ruimte voor logistieke infrastructuur

Verduurzamingsopgaven op bedrijventerreinen lopen vertraging op vanwege netcongestie. Ruimte op het net voor laadinfrastructuur voor logistieke voertuigen is schaars en daardoor zijn nieuwe aansluitingen voor grootverbruikers niet mogelijk. Provincie Noord-Brabant en Enexis slaan de handen ineen en verkennen innovatieve oplossingen om toch ruimte te creëren.

‍

Er zijn drie showcases beschreven: een grootverbruikersaansluiting met een alternatief contract, koppelen van logistieke laadinfrastructuur aan een energiehandelsplatform en opschaling van succesvolle pilots met Europese subsidie. Een projectteam onder leiding van APPMer Christian Pasman inventariseert samen met bedrijven, parkmanagers en andere belanghebbenden de kansen en zorgt waar mogelijk voor implementatie van de innovaties op de bedrijventerreinen. Hierdoor kunnen bedrijven eerder aan de slag met hun verduurzamingsambities en hoeven ze niet te wachten totdat het net voldoende is uitgebreid. Bij succes worden de showcases opgeschaald naar de hele provincie.